Jako projektanci stron internetowych oraz aplikacji mobilnych, mamy ogromne możliwości ale spoczywa na nas równie wielka odpowiedzialność. Projektując, pływamy na to czy użytkownik z łatwością skorzysta z produktu, czy akacja, którą podejmie, będzie zgoda z jego oczekiwaniami, a w rezultacie czy cały jego experience będzie pozytywny czy negatywny.
Możemy zaprojektować coś co będzie estetyczne i funkcjonalne, albo kompletne tego przeciwieństwo. Niektórzy natomiast projektują tak, aby celowo wprowadzić użytkownika w błąd i osiągnąć swoje cele w niezbyt etyczny sposób. Takie projektowanie, które nie ma na celu dobra użytkownika, a jedynie wykorzystanie go, nazywamy “dark patterns”.
Warto zaznaczyć, że gdy coś zalicza się do grupy podstępnych interfejsów, niekoniecznie znaczy, że będzie to niedbały i niechlujny design, wręcz przeciwnie! Będzie on zachęcał do korzystania z produktu i uzyskania kliku właśnie tam, gdzie jego autor chce abyśmy kliknęli.
Każdy z nas z pewnością nie jeden raz padł ofiarą takiego podstępu, przykładów jest mnóstwo, a poniżej prezentujemy te najpopularniejsze.
Privacy Zuckering
Polega na udostępnieniu większej ilości informacji osobom trzecim, niż byśmy chcieli. Pierwszy raz ten wzór został zaobserwowany na Facebooku, gdzie małą czcionką w odległej sekcji ‘Terms and Conditions’ ukryta została zgoda na to, aby nasze dane były przekazywane osobom trzecim. Jest to o tyle niebezpieczne, że zgromadzone z całego internetu dane na nasz temat mogą zostać kupione przez brokerów danych i informacji i wykorzystane wbrew naszej woli.
Ukryte koszty
Gdy robimy zakupy on-line po przejściu do płatności może się okazać, że w naszym koszyku znajdują się rzeczy, których wcale nie dodawaliśmy. Jeśli automatycznie klikniemy ‘zapłać’ wraz z telefonem, który chcieliśmy kupić, udało nam się przypadkowo dodać kilka niechcianych produktów, przykładowo dodatkowe ubezpieczenie, etui i szklaną szybkę, które będą nas kosztować dwa razy tyle.
Spamowanie
Ten ‘dark pattern’ kosztował LinkedIn ponad 13 mln dolarów! Jego automatyczne, mailowe przypomnienia były rozsyłane w imieniu nowych użytkowników do wszystkich kontaktów, które aplikacja pozyskała z telefonu lub sieci znajomych. Wiadomości te wyglądały tak, jakby pochodziły bezpośrednio od użytkownika, co z pewnością odbiło się na wielu biznesowych kontaktach.
Ukryte reklamy
Często spotykane przy stronach gdzie chcemy coś pobrać, np. darmową grafikę. Przycisk ‘pobieram’ często jest ukrytą reklamą, która po kliknięciu zamiast wykonać sugerowana akcję, przenosi nas w kompletnie inne miejsce. To nie tylko kwestia przycisków, czasami reklamy te podszywają się pod banery stron, a także inne części interfejsu.
Na te i inne mylące interfejsy możemy natknąć się w internecie, ale oczywiście jest ich o wiele więcej i cały czas ewoluują. To od nas, designerów, zależy czy podczas projektowania, będziemy kierować się dobrem użytkownika, czy nieco mniej szlachetnymi pobudkami.
Więcej o dark patternach możecie znaleźć na stronie https://www.darkpatterns.org/
